Żywoty Świętych
Święty Wojciech
Jest to bardzo popularne imię pochodzenia słowiańskiego, zawierające w członie pierwszym element "woj" - wojownik, a w drugim "-ciech", ten sam co i w wyrazach: po-ciecha, u-ciecha. Obok formy Wojciech w użyciu była też forma Wociech. Imię poświadczone jest od wieku XII w formach: Wojciech, Wojciesz, Wojcieszko, Wojcik, Wojek, Wojtasz, Wojech, Woś, Wosiek. Formy typy: Wojciesz, Wojciej powstały na zasadzie analogii do imion spieszczonych przy pomocy sufiksu - sz, - ej. Dziś obok formy urzędowej w użyciu są: Wojtek, Wojtuś, Wojtul, Wojtulek, Wojtasz, Wojtas. Żeńska forma imienia - Wojciecha poświadczona jest od XII wieku w piśmiennictwie polskim (np. w pismach Skargi). Imię Adalbert nie jest odpowiednikiem imienia Wojciech. Jest ono drugim imieniem Św. Wojciecha. Św. Wojciech - męczennik, patron Polski, jest jedynym świętym tego imienia. Urodził się ok. roku 956 w Libicach, jako szósty syn Sławnika, pana na Libicach (z możnego rodu Sławnikowiców) i Strzeżysławy być może z rodu Przemyślidów. Początkowo ojciec nie przeznaczał go do stanu duchownego. Jednak gdy ciężko zachorował w młodości, wierząc, że do zdrowia przywróciło syna położenie na ołtarzu w kościele - przekazał go na wychowanie kościelne. Kształcił się w Magdeburgu pod opieką arcybiskupa Adalberta, ku którego czci przyjął w czasie bierzmowania imię Adalbert. Od 3 kwietnia 983 stał na czele diecezji praskiej mimo nieosiągnięcia wieku episkopalnego (30 lat). Wobec wywołanych swą bezkompromisowością konfliktów z wiernymi ok. 989 wyjechał do Rzymu, gdzie zrzekł się urzędu biskupa Pragi. Wstąpił do klasztoru benedyktyńskiego św. Bonifacego i Aleksego na rzymskim Awentynie.
Od 992 po śmierci swego następcy biskupa Falkolda ponownie skierowany do Pragi przez arcybiskupa Moguncji Willigisa. Rozpoczął także działania misyjne na podbitej przez Węgry Słowacji, co doprowadziło do kontaktów z wciąż pogańskim dworem Arpadów. Według pewnych źródeł to właśnie św. Wojciech udzielił chrztu św. Stefanowi, królowi Węgier. Po otwartym konflikcie z Przemyślidami wyjechał do Rzymu. Decyzją synodu spowodowaną naciskami jego przełożonego, arcybiskupa Moguncji, pod rygorem klątwy miał powrócić do swej diecezji, jednak dzięki łasce papieża Grzegorza V, spokrewnionego z Ottonem III (z którym Wojciech zdążył się zaprzyjaźnić) mógł wybrać między pracą misyjną a powrotem, jeśli Czesi nie wyrażą chęci przyjęcia go. Nie chcąc wracać do swej diecezji znalazł się na dworze Ottona, skąd wyruszył do kraju cesarskiego sojusznika Bolesława I Chrobrego, u którego przebywał ocalały z rzezi przeprowadzonej przez Przemyslidów jego najstarszy brat Sobiebor. W Polsce celem miało być chrystianizowanie Prusów lub Wieletów, których język Wojciech znał. Jednak temu przeszkadzała wojna cesarstwa z Połabianami. Potem poprzez Gdańsk, gdzie przeprowadził masowy chrzest i rozkazał wycięcie świętego dębu, łodzią, osłaniani przez 30 wojów Chrobrego, Wojciech razem przyrodnim bratem Radzimem oraz prezbitrem Boguszą-Benedyktem dotarli do ziemi Prusów, najprawdopodobniej w okolicach Truso koło dzisiejszego Elbląga. Ich działalność misyjna nie spotkała się z przychylnym przyjęciem. Misjonarze nie znali nawet języka Prusów. Napięta sytuacja pogranicza, walki między Słowianami a Prusami, a także być może napięcia między rodzącą się warstwą możnowładczą a dawniejszą formą władzy wiecowej spowodowały, że zgromadzenie nakazało im opuszczenie ziem Prusów. Jednak po 5 dniach w okolicy pruskiego grodu granicznego Chollin (na południowych brzegach jeziora Drużno) - 23 kwietnia 997 odpoczywających po mszy odprawionej w świętym gaju (pole romowe) zaskoczyło 7 strażników prowadzonych przez kapłana. Wojciech - jako przywódca - uderzony toporem lub włócznią w serce został zabity przez Prusa imieniem Sicco, który miał wcześniej stracić w walkach z Polakami brata. Ciału odcięto głowę i nabito na pal wyrazem hańby. Głowę z pala zdjął potajemnie i przewiózł do Gniezna nieznany Pomorzanin. Wkrótce potem Chrobry wykupił resztę ciała Wojciecha na wagę złota i rozkazał pochować w Gnieźnie.
Święta Katarzyna
Imię wywodzące się z języka greckiego od przymiotnika katharos - czysty bez skazy, za pośrednictwem łaciny (Catharina). Forma Catharina jest w użyciu w chrześcijaństwie zachodnim, natomiast u chrześcijan wschodnich rozpowszechniona jest forma grecka Ekatherine. W Polsce imię to poświadczone jest od XIV wieku w formach Katarzyna, Katarzena, Katerzyna i w formach skróconych Katka, Katusza, Kasza, Kaszka, Kata, Katruszka, Katuszka. Dziś w użyciu są formy zdrobniałe Kasia, Kaśka, Kasieńka. Święte występujące pod tym imieniem w historii tworzą osiemnastoosobową grupę. Katarzyna z Aleksandrii (ur. po 282 , zm. po 300 ) - męczennica chrześcijańska. Patronka filozofów, studentek, bibliotekarzy, kołodziejów i kolejarzy, jedna z Czternastu Świętych Wspomożycieli. Przez lata uchodziła za jedną z najbardziej znanych świętych Kościoła katolickiego. Ponoć była bogatą i wykształconą chrześcijanką z Aleksandrii, która przyjęła śluby czystości. Poniosła śmierć męczeńską w wieku 18 lat. Otwarcie krytykowała prześladowania chrześcijan i postępowania cesarza Maksymiana, którego żonę nawróciła na chrześcijaństwo. Wyrok śmierci zapadł po dyspucie religijnej, w której Katarzyna okazała się bieglejsza od pięćdziesięciu mędrców niechrześcijańskich, część z nich nawracając. Wzburzony cesarz skazał Katarzynę na śmierć po torturach. Jednak odstąpiono od łamania kołem po zniszczeniu narzędzia tortur przez anioła i wyrok wykonano przez ścięcie. Wśród najstarszych autorów, wspominających Katarzynę, byli św. Rufin i Euzebiusz z Cezarei. Kult świętej rozwinął się zarówno w kościele zachodnim, jak i w prawosławiu. Stała się patronką wielu miast, uczelni i świątyń. W Polsce wystawiono ku jej czci ponad 170 budowli sakralnych. W Braniewie Regina Protmann w 1571 roku założyła zgromadzenie zakonne katarzynek. Kilkadziesiąt miejscowości polskich wywodzi swoją nazwę od imienia Katarzyny, a postać świętej znajduje się w herbach m.in. Działdowa i Nowego Targu. Męczeństwo świętej stało się także tematem malarskim, m.in. dzieł Rafaela, Caravaggio i Hansa Memlinga.
Święty Paweł
Urodził się w Tarsie, w żydowskiej rodzinie (ok. 8 r.) jako Szaweł. Był bardzo gorliwym faryzeuszem przeciwnikiem chrześcijan. Podczas wyprawy do Damaszku w celu ścigania wiernych Chrystusowi, już u bram miasta sam Jezus powalił go na ziemię oślepiającym blaskiem. Szaweł zrozumiał swój błąd. Wkrótce stał się apostołem i wybitnym teologiem, przemierzał setki kilometrów, zakładał wspólnoty chrześcijan. W działalności Apostoła możemy wyróżnić trzy podróże misyjne przypadające na lata: I 46-49 II 50-52 III 54-58 Szacuje się, że podczas swoich podróży Apostoł przebył drogę ok. 20 tyś. km. Przy drogach budowanych przez Rzymian były ustawiane kamienie milowe ( 1 mila - 1,48 km), na których był napisany dystans jaki został przebyty przez podróżnych, a także czasami widniał napis konstruktora drogi np.: via Hadriana. Jedynym środkiem transportu były zwierzęta (wielbłąd, osioł, koń). Podróżowano głownie lądem, ale także droga morską, choć ta niosła za sobą większe niebezpieczeństwa, związane ze sztormami czy piratami. Podróżni mieli sandały i kapelusze, posiadali kij, który służył do odganiania dzikich zwierząt. Paweł udał się jednak najpierw na pustynię w Arabii, a później do Tarsu, aby tam w odosobnieniu i ukryciu przygotować się do podjęcia zadania głoszenia Ewangelii Chrystusa poganom. Późniejsza działalność dowiodła, że doskonała znajomość Pisma Świętego oraz zasad religii Mojżeszowej i metod nauczania stosowanych przez rabinów żydowskich pozwoliły Pawłowi efektywnie głosić Ewangelię najpierw swoim braciom - Żydom, rozproszonym w całym ówczesnym cywilizowanym świecie.
Po powrocie z trzeciej wyprawy misyjnej, w roku 58, Paweł został aresztowany i osadzony w więzieniu, początkowo w Jerozolimie, potem w Cezarei Nadmorskiej, aż do roku 60. Stamtąd odesłano Pawła, na jego prośbę, do Rzymu, aby jego "winę bycia chrześcijaninem i Apostołem Chrystusa" rozpatrzył Trybunał Cesarski. Przez wzburzone Morze Śródziemne udał się pod eskortą do Rzymu. Podczas burzy statek uległ katastrofie i rozbitkowie cudem dotarli do Malty. Stamtąd przetransportowano Pawła do Rzymu, gdzie wyrokiem sądu Cezara został skazany na trzy lata aresztu domowego. Po raz drugi Świety Paweł znalazł się w Rzymie w roku 67, w czasie prześladowania chrześcijan za panowania cesarza Nerona i stanął znowu przed sądem cesarskim jako wierny chrześcijanin. Po drugim uwięzieniu w Rzymie, Paweł w liście przesłanym Tymoteuszowi, napisał jak w testamencie: "Krew moja ma już być wylana na ofiarę, a chwila mojej rozłąki nadeszła. W dobrych zawodach wystąpiłem, bieg ukończyłem, wiary dochowałem. Na koniec odłożono dla mnie wieniec sprawiedliwości, który mi wręczy Pan, sprawiedliwy Sędzia" (2 Tm 4,6). W czasie apostolskiej służby Świętego Pawła niezmiernie przydatne okazały się wcześniejsze kontakty z kulturą hellenistyczną. Znajomość języka greckiego, obyczajów religijnych w świecie hellenistycznym, umiejętność posługiwania się przykładami z życia codziennego, a nawet z zawodów sportowych, znajomość literatury greckiej - to wszystko złożyło się na nieprzeciętną osobowość Pawła z Tarsu, Żyda, Greka i obywatela rzymskiego w jednym, człowieka o wielkim umyśle.
Święty Piotr Apostoł
Kiedy św. Piotr przystąpił do grona uczniów Pana Jezusa, był już człowiekiem żonatym i mieszkał w Kafarnaum u teściowej, którą Pan Jezus uzdrowił (Mk 1,29-31; Łk 4,38-39). Tradycja wczesnochrześcijańska wymienia córkę św. Piotra, św. Petronelę. Szymon i jego brat Andrzej byli najpierw uczniami św. Jana Chrzciciela. W czasie chrztu w Jordanie, Andrzej spotkał po raz pierwszy Pana Jezusa i przyprowadził do Szymona. Potem jednak wrócili do Kafarnaum, do swoich zajęć rybackich. Kiedy Pan Jezus spotkał ich podczas połowu, powołał braci na swoich uczniów, wyjaśniając, że będą odtąd łowić ludzi.Pan Jezus wyróżniał św. Piotra wśród Apostołów. Podczas pierwszego spotkania zmienił Szymonowi imię na Piotr, czyli Skałę. Piotr wraz z Janem i Jakubem był świadkiem wskrzeszenia córki Jaira (Mt 9,23-26; Mk 5,35-3; Łk 8,49-56), przemienienia Pańskiego na górze Tabor (Mt 17,1-18; Mk 9,1-8; Łk 9,28-36) i krwawego potu w Getsemani (Mt 26,37-~4; Mk 14,33-40; Łk 22,41~6). Kiedy Pan Jezus zapytał Apostołów, za kogo uważają Go ludzie, otrzymał na to różne odpowiedzi. Kiedy zaś rzucił im pytanie: "A wy za kogo Mnie macie?" - św. Piotra wyznał: "Tyś jest Mesjasz, syn Boga Żywego". Za to otrzymał obietnicę prymatu nad Jego Kościołem oraz wyjaśnienie symbolicznego imienia: "Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jana. Albowiem ciało i krew nie objawiły ci tego, lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr (czyli Skała), i Ja na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego: cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie; a cokolwiek rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie" (Mt 16,18-19).
Pan Jezus uratował także Piotra, kiedy ten tonął w Jeziorze Genezaret (Mt 14,28-31). Od Piotra rozpoczął Pan Jezus umycie w Wieczerniku nóg (J 13,6-8). Piotra posadził też przy Ostatniej Wieczerzy tuż przy sobie (J 13,24). Przed pojmaniem Piotr najgoręcej ze wszystkich zapewniał Pana Jezusa, że gotów jest z Nim iść nawet na śmierć. W odpowiedzi Pan Jezus mu zapowiedział, że się Go haniebnie zaprze (Mt 26,33-35). Przed swoim odejściem do nieba Pan Jezus przekazał Piotrowi obiecany prymat nad Jego Kościołem w słowach: "A gdy spożywali śniadanie, rzekł Jezus do Szymona Piotra: "Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie więcej aniżeli ci? Odpowiedział Mu: "Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham". Rzekł do niego: "Paś baranki moje". Po raz drugi powiedział do niego: "Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie?". Odparł Mu: "Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham". Rzekł do niego: "Paś owce moje". I spytał po raz trzeci: "Szymonie, synu Jana, czy kochasz Mnie?". Piotr odpowiedział: "Panie, Ty wszystko wiesz, Ty wiesz, że Cię kocham". Rzekł do niego Jezus: "Paś owce moje; zaprawdę, zaprawdę powiadam ci: Gdy byłeś młodszy, opasywałeś się sam i chodziłeś, gdzie chciałeś. Ale gdy się zestarzejesz, wyciągniesz ręce swoje, a inny cię opasze i poprowadzi, dokąd nie chcesz". "To powiedział, aby zaznaczyć, jaką śmiercią uwielbi Boga" (J 21,1-19). Po śmierci Pana Jezusa św. Piotr zaangażował się w zorganizowanie Kościoła. Kiedy gmina chrześcijańska w Jerozolimie rozrastała się, Żydzi pragnąc ją zniszczyć aresztowali św. Piotra i chcieli go stracić. Od śmierci uratował go anioł, uwalniając Piotra w cudowny sposób z więzienia. Potem św. Piotr przeniósł się dla bezpieczeństwa do Antiochii. Stamtąd udał się do Małej Azji, potem do Koryntu, wreszcie na stałe osiadł w Rzymie, by skuteczniej kierować Kościołem, który rozrastał się szybko w całym antycznym świecie. W Rzymie poniósł męczeńską śmierć na krzyżu w 64 roku, za panowania cesarza Nerona.Najstarsze źródła tradycji chrześcijańskiej podawały jako miejsce śmierci św. Piotra ogrody cesarskie, które rodzina Augusta Oktawiana założyła na brzegu Tybru naprzeciw właściwego miasta, a które nazywano ager vaticanus (pole watykańskie). Tam cesarze rzymscy założyli stadiony sportowe i cyrki. Na tych stadionach poniosło śmierć męczeńską wielu chrześcijan. Tam też miał umrzeć właśnie św. Piotr. W tym miejscu około roku 330 cesarz Konstantyn Wielki postawił bazylikę, która przetrwała ponad 1150 lat.
Obecna bazylika św. Piotra powstała w tym samym miejscu w latach 1506-1667. W czasie prac archeologicznych prowadzonych w latach 1940-1956 znaleziono pod ołtarzem głównym grób św. Piotra wraz z jego relikwiami. Papież Paweł VI w 1968r. uznał identyfikację relikwii za przekonującą. Część jego relikwii przechowują m.in. kościoły: św. Jana na Lateranie (głowa), Świętych Jana i Pawła, św. Cecylii, św. Maryi na Zatybrzu, św. Praksedy i św. Grzegorza na Wzgórzu Celio. Św. Piotr jest patronem papieży, piekarzy, żniwiarzy, rzeźników, szklarzy, stolarzy, szewców, zegarmistrzów, ślusarzy, kowali, ołowników, garncarzy, zdunów, murarzy, cegielników, budowniczych mostów, kamieniarzy, sieciowników, sukienników, foluszników, rybaków, sprzedawców ryb, marynarzy, żeglarzy, rozbitków morskich, pokutników, przystępujących do spowiedzi, dziewic; wzywany w przypadku ukąszenia przez węża, gorączki, wścieklizny, szaleństwa, opętania i chorób nóg, w przypadku kradzieży. Piotr jest przedstawiany najczęściej jako łysiejący, brodaty, siwy starzec, z parą złotych kluczy w dłoni, z książką lub zwojem, z laską lub mieczem, z potrójnym krzyżem, z kogutem, z rybą, z odwróconym krzyżem łacińskim, a czasami jest przedstawiany tak jak według podania go ukrzyżowano: z głową w dół. Często też jest przedstawiany razem ze św. Pawłem.